Od końca XIX wieku powstawały w Czechowicach i Dziedzicach przedsiębiorstwa, które dziś już nie istnieją i zatarły się w naszej pamięci. Kto dziś kojarzy Czechowice z produkcją firmowej Eau de Cologne Nr 4711 czyli wody kolońskiej? Wspomnienia o tych dawnych firmach przywołuje Towarzystwo Przyjaciół Czechowic-Dziedzic. Materiał ilustrowany jest reklamami pochodzącymi z 1930 roku.
Pierwsze przedsiębiorstwa powstawać zaczęły w Czechowicach i Dziedzicach po uruchomieniu linii kolejowej. Wiele nie przetrwało próby czasu, inne ze zmiennym szczęściem prosperują do dziś. Były to (w nawiasie daty powstania):
-
„Nasycalnia” albo „szwelownia”, fabryka podkładów kolejowych Rutgers Holzimpragnierung (1890), zlikwidowana w latach siedemdziesiątych XX wieku, ul. Barlickiego; - Rafineria nafty „Schodnica” (1896), po I-szej wojnie zbankrutowała i w 1926 r., przejęło ją Galicyjskie Towarzystwo Naftowe z siedzibą we Lwowie. Po II wojnie światowej tereny te przejęła Rafineria Nafty dziś Lotos;
- „Cynkownia”- Zinkwalzwerk A.G. Dziedzitz. ks. Hugo Hohenlohe - Ohringen (1897), dziś Walcownia „Dziedzice”;
- Fabryka mydła i świec bielskiego fabrykanta Rotha (1900), po pożarze tej fabryki na jej terenie w 1919 roku powstała fabryka papieru i tektury „Fala”. Później powstał tu młyn gospodarczy, ul. Młyńska;
- „Śledziownia”- przetwórnia ryb morskich „Nordia Have” (1911). W pierwszej połowie lat trzydziestych firmę przeniesiono do Gdyni, pozostawiając nazwę „Nordia Have”. Po II wojnie światowej - siedziba dyrekcji i magazyny Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska;
-
Fabryka kamienno-węglowych brykietów spółka z o.o. (produkcję rozpoczęła 1 lipca 1913 r.). W brykietowni jakiś czas wytwarzano świece zapłonowe do samochodów - w warsztacie Ottona Danela, dziś teren Walcowni „Dziedzice”; -
Fabryka wyrobów żywicznych i smarów Willenz i Weiss (1912), ul. Słowackiego naprzeciw Fabryki Rowerów „Apollo”;
-
Fabryka pomp, odlewnia żelaza i metali Franciszka Cofały (1919), dziś zabudowania nie istnieją, a część terenu przejęta została pod poszerzoną ulicę Lipowską;
-
Fabryka wódek i likierów L.K.D. Leon Krzysztoforski i Spółka (1920), ul. Niepodległości 2;
- Fabryka Fa-Pa-La, powstała na początku lat dwudziestych XX wieku. Produkowała bilety kolejowe i druki, spłonęła przed II wojną, później powstała tu „Sztuka Beskidzka”, ul. Junacka;
- "Gwoździarnia” czyli „Polska Morawia” Czechowicki przemysł towarów żelaznych, spółka z o.o, (1923), później Fabryka Rowerów „Apollo”;
- Fabryka kopyt szewskich Górnisiewicza (1925), ul. Kolejowa 11, wyrabiano w niej także patyczki do kiszek;
- Fabryka fajek i cygarniczek (1928);
- „Śliwogród” S-ka z o.o. Zakład uszlachetniania owoców powstał w 1931 r. i zajmował baraki przy ul. Łukasiewicza. Zatrudniał 25 robotników i wytwarzał konserwy owocowe i suszone owoce. W czasie okupacji baraki rozebrano;
- Fabryka watoliny BUCHEN, później zakłady terenowe wyrobów drzewnych a następnie dziewiarskich, ul. Komorowicka;
- Fabryka lakierów, ul. Kopernika, po II wojnie spółdzielnia tapicersko-stolarska;
- Wytwórnia kafli Klimczaka, ul. Legionów, istniała do lat osiemdziesiątych XX wieku;
- „Warta” spółka rolniczo-handlowa Pawła Heroka (nowa rampa), ul. Kolejowa, z oddziałem w Ligocie-Zabrzegu;
- Zakład opakowań drzewnych formy Wieczerzak (1930), ul. Pocztowa, dziś po przebudowie kościół Jezusa Chrystusa Odkupiciela;
- 4 cegielnie parowe. Dziś nie istnieje już żadna (Zipsera, Włościańska, Neumanna i Zubra);
Wśród małych wytwórni naszego miasta sławna była fabryka wody kolońskiej Marki 4711, perfum i mydła perfumowanego Zygfryda Bochnera. Była to filia do dziś istniejącej fabryki z Kolonii. Fabryka Bochnera wytwarzała: Eau de Cologne Nr 4711, wodę kolońską Nr 4711, perfumy Tosca 4711, płynny szampon 471l, Portugal - wodę do włosów, Cold cream w tubkach i słoikach cynowych 4711, Matt cream w tubkach i słoikach cynowych. Budynek Bochnerów mieścił się przy ulicy Kolejowej, a do fabryki wchodziło się od ulicy Słowackiego. Wyroby tej fabryki sprzedawano także do drogerii Józefa Grossa. O ludziach tych tak wspomina żyjący w Stanach Zjednoczonych prof. Józef Mann; „Idziemy Kolejową. Za sklepem Freifeldów (rzeźnik) była apteka i drogeria mgr Józefa Grossa, przyjaciela dr Wachulskiego. Polowali razem. Dalej był Bochner z żoną i córką (fabryka wody kolońskiej 4711). Wszyscy zginęli w Oświęcimiu”.
Działające w mieście firmy reklamowały swoje towary m.in. w wydanej w 1930 roku broszurze pt.: „Dwudziestopięciolecie SOKOŁA w Dziedzicach 1905-1930”. Unikatowy egzemplarz tego wydawnictwa znajduje się w zbiorach Towarzystwa Przyjaciół Czechowic-Dziedzic, które gromadzi w Izbie Regionalnej Miejskiego Domu Kultury przedmioty będące świadectwem działalności zapomnianych już dzisiaj firm.