Nagroda stanowi formę uhonorowania szczególnych zasług i aktywności społecznej osób, które działają nieodpłatnie w sferach życia społecznego i publicznego na rzecz mieszkańców Czechowic-Dziedzic, a w szczególności wyróżniły się w publicznej działalności społecznej i charytatywnej lub w działalności mającej wpływ na podniesienie poziomu życia mieszkańców. Została ona ustanowiona przez Radę Miejską w dniu 31 maja 2010 roku.
Nagroda upamiętnia również osobę jej patrona - Józefa Machalicy - prawnika, społecznika, pierwszego przewodniczącego Rady Miejskiej w Czechowicach-Dziedzicach, człowieka o wielkim sercu. Józef Machalica swój majątek przekazał Towarzystwu Charytatywnemu im. Ojca Pio w Czechowicach-Dziedzicach, dzięki niemu m. in. został utworzony fundusz stypendialny „Stypendium Rejenta” (od 2007 roku wspiera uzdolnioną młodzież z rodzin o niskim statusie materialnym).
Laureaci Nagrody im. Józefa Machalicy:
Florian Grzybek - 2010 rok
Karol Bielas i Brunon Kieloch - 2012 rok
Andrzej Kobiela - 2024 rok
Kandydatów do nagrody mogą zgłaszać organizacje pozarządowe, instytucje publiczne państwowe i samorządowe, grupy mieszkańców.